Jaskinia w Obłazowej na Podhalu (Nowa Biała, pow. Nowy Targ, stan. 2) jest wielowarstwowym stanowiskiem archeologicznym z paleolitu środkowego i górnego. Odkrycia, jakie zostały w niej dokonane przed rozpoczęciem projektu, zupełnie zmieniły poglądy na prehistorię Polskich Karpat Zachodnich.
Dostarczyły licznych dowodów na wielokrotne zamieszkiwanie w tym schronisku skalnym grup neandertalczyków w czasach od około 100 do 40 tysięcy lat p.n.e. a następnie w późniejszych tysiącleciach grup wczesnych Homo sapiens. Gromadzone przez kolejne sezony zespoły zabytków neandertalskich (warstwy XXb-XI) ukazują zróżnicowany świat technologiczno-narzędziowy, jednak pozbawiony elementów, które moglibyśmy odnieść do kultury duchowej. Inaczej jest w przypadku wyżej zalegających w sekwencji stratygraficznej warstw VIII-III, zawierających pozostałości działania grup wczesnego Homo sapiens. W warstwie VIII odsłonięta została konstrukcja z granitowych i kwarcytowych głazów, do wnętrza jaskini z tatrzańskich osadów korytowych Pra-Białki. W centralnej części tej kolistej konstrukcji zalegał półksiężycowaty w zarysie przedmiot z ciosu mamuta. Z uwagi na jego wyraźne podobieństwo do drewnianych bumerangów z australijskiej prowincji Queensland, przedmiot z Obłazowej może być uznawany za najstarszy na świecie okaz tego typu broni. Z warstwy, w której został znaleziony, wydobyto muszle Conus ze śladami nacięć i specyficznie wykonanego perforowania, dwa rogowe kliny, jeden z nich z krzywolinijnym ornamentem rytym, zawieszki z kłów lisa polarnego i artefakty kamienne z surowców których złoża znajdują się w dużej odległości nawet do 300 km od Obłazowej. Zespół tych przedmiotów ma ścisłe nawiązania w wczesnograweckiej kulturze pavlowskiej z terenu dzisiejszych Moraw. Eksploracja głębszych partii komory dostarczyła też zabytków innych paleolitycznych kultur: oryniackiej i magdaleńskiej. Ta ostatnia jest reprezentowana przez kamienną płytkę ukształtowana w typową sylwetkę kobiecą Venus, reprezentująca zachodnioeuropejski styl Lalinde-Gönnersdorf. Tak znaczne nagromadzenie śladów kulturowych, powtarzalność zasiedlenia i specyficzna treść kulturowa w warstwach VIII i III prowadzą do wniosku o specjalnym znaczeniu tego miejsca dla grup paleolitycznych myśliwych.
Rozpoczęte w 1985 roku i prowadzone z przerwami do dziś badania Jaskini w Obłazowej przebiegają we współpracy z Instytutem Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Instytutem Nauk Geologicznych PAN, Harvard University, Univ. Washington w St. Louis, Max Planck Institut, Jena, przy finansowym wsparciu Narodowego Centrum Nauki w formie dwóch grantów.
Serdecznie zapraszamy do oglądania filmu promujące wyniki badań z dotychczasowych badań prowadzonych w tym miejscu. Film promuje historię jaskini w szerszym kontekście, a powstał w ramach projektu "Kosmogonia Tatr i Podtatrza" - kierownik dr Justyna Cząstka-Kłapyta.