Badania wykopaliskowe przed wejściem do Jaskini Kroczyckiej (Żurowskiego), gm. Kroczyce, woj. śląskie

Jaskinia Kroczycka odkryta została przypadkowo podczas prac związanych z wydobyciem kalcytu w 1936 roku. W jej wnętrzu odkryto wówczas paleniska wokół których spoczywały szczątki około 40 osób, a także zespół zabytków na który składały się: ceramika lepiona ręcznie i wykonana przy użyciu koła garncarskiego (m.in. naczynia Krausengefässe), żarna, kości zwierzęce. Materiały te datowane są na późny okres rzymski i wczesną fazę okresu wędrówek ludów. Zostały one wówczas odzyskane dzięki błyskawicznej interwencji Jana Fitzke z Zakładu Prehistorii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dokonał on również wstępnej klasyfikacji owych zabytków i ich oceny chronologicznej, a informacje o tym stanowisku pojawiały się odtąd w wielu publikacjach i opracowaniach o charakterze syntetycznym. Na początku lat 90. XX wieku przed wejściem do jaskini wykop sondażowy założony został przez prof. dr hab. Krzysztofa Cyrka z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ujawnił on istnienie w tym miejscu trzech poziomów osadniczych wiązanych ze schyłkowym paleolitem (epimagdalenien), okresem halsztackim (kultura łużycka) oraz późnym okresem rzymskim i wczesną fazą okresu wędrówek ludów (kultura przeworska).

W 2014 roku podjęto prace wykopaliskowe na tarasie przedjaskiniowym. Badania te związane są z projektem pracy doktorskiej Tomasza Wagnera oraz Diamentowym Grantem Joanny Jędrysik z Zakładu Archeologii Epoki Brązu i mają na celu rozpoznanie osadnictwa pradziejowego na tym stanowisku. Dwa sezony prowadzonych do tej pory prac potwierdziły istnienie w tym miejscu materiałów zabytkowych datowanych na trzy wspomniane fazy osadnicze związane z schyłkowym paleolitem, okresem halsztackim, późnym okresem rzymskim i wczesną fazą okresu wędrówek ludów. Pierwszy poziom osadniczy stanowiły drobne i nieliczne zabytki krzemienne wiązane ze schyłkowym paleolitem. Materiały wiązane z kulturą łużycką to przede wszystkim ceramika, datowana na okres halsztacki. Na późny okres rzymski i wczesną fazę okresu wędrówek ludów składają się natomiast głównie fragmenty ceramiki lepionej ręcznie i wykonanej przy użyciu koła garncarskiego oraz przęśliki. Pewnym zaskoczeniem było odkrycie w tym miejscu w roku 2015 zabytków wskazujących na użytkowanie tego obszaru w późnym średniowieczu, poświadczały to fragmenty co najmniej dwóch naczyń. Podkreślić należy również występowanie w wykopie nie tylko kości zwierzęcych ale i ludzkich.

Prace prowadzone na stanowisku obejmują ponadto niezwykle ważne dla rozpoznania charakteru stanowiska analizy geologiczne, paleośrodowiskowe, antropologiczne i archeozoologiczne, a także konsultacje z zakresu materiałów pochodzących z epoki kamienia. W ramach projektu wykonana zostanie seria dat radiowęglowych kości ludzkich i termoluminescencyjnych osadu, co pozwoli lepiej odtworzyć historię stanowiska i jego otoczenia.

Badania w Kroczycach