Skip to main content

Web Content Display Web Content Display

Zakład Archeologii Epoki Średniowiecza i Czasów Nowożytnych

Web Content Display Web Content Display

Zakład Archeologii Epoki Średniowiecza i Czasów Nowożytnych

Prof. dr hab. Jacek Poleski

Prof. dr hab. Jacek Poleski

| e-mail: jacek.poleski@uj.edu.pl

Telefon: +48 12 663 12 75

adres:
Instytut Archeologii UJ
Zakład Archeologii Epoki Średniowiecza i Czasów Nowożytnych
ul. Gołębia 11
31-007 Kraków

Podstawowe informacje

Ukończył studia archeologiczne w latach 1975-1980. Od 1981 roku zatrudniony w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1989 roku przedstawił rozprawę doktorską pt. "Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce" napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. K. Godłowskiego.

Główne kierunki zainteresowań badawczych

  • Wczesnośredniowieczne grody plemienne i państwowe na terenie Małopolski (problem początków grodów plemiennych, ich rozwoju i upadku, zagadnienie zróżnicowania funkcjonalnego plemiennych i wczesnopaństwowych założeń obronnych).
  • Kontakty interregionalne mieszkańców dorzecza górnej Wisły w VI-X w.
  • Metody datowania względnego i bezwzględnego stanowisk wczesnośredniowiecznych
  • Metody badań wielowarstwowych, wielofazowych stanowisk archeologicznych
  • Fotografia lotnicza w archeologii

Najważniejsze przeprowadzone badania wykopaliskowe

  • birytualne cmentarzyska kultury przeworskiej w: Górce Stogniewskiej w woj. małopolskim (wspólnie z P. Kaczanowskim i R. Madyda-Legutko), oraz Marzęcinie, Kawczycach, Małyszynie i Michałowicach w woj. świętokrzyskim (wspólnie z P. Kaczanowskim);
  • grodzisko z VIII-XI w. w Naszacowicach pow. Nowy Sącz (badania w latach 1983-2001)
  • grodzisko z XI-XII w. w Podegrodziu, pow. Nowy Sącz, stan. "Zamczysko" (badania w 1991 r., wspólnie z R. Madyda-Legutko)
  • grodzisko z IX-X w. w Zawadzie Lanckorońskiej, pow. Tarnów (badania w 1993 r.)
  • grodzisko z IX-X w. w Łapczycy, pow. Bochnia (badania w 1998 r.)
  • grodzisko z VIII-X w. w Damicach pow. Kraków (2004-2006 r.)
  • klasztor OO Paulinów na Skałce w Krakowie (XI w. - czasy nowożytne; 2007-2008 r.)

Zrealizowane projekty badawcze finansowane przez KBN

  • w latach 1992 - 1994 zrealizowano projekt badawczy nr 1 0227 91 01, pt. "Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca" . Obejmował on zarówno prowadzenie badań wykopaliskowych na kilku stanowiskach, jak i opracowanie wyników starszych badań.
  • w latach 1999-2001 zrealizowano projekt badawczy nr 1 H01H 020 17 pt. "Wczesnośredniowieczny gród plemienny i państwowy w Naszacowicach". W ramach jego realizacji przeprowadzono badania wykopaliskowe grodziska (na terenie 2 podgrodzi) i przygotowano do druku pełną monografię stanowiska.
  • w latach 2007-2009 realizowany jest projekt badawczy nr N109 017 32/0736 pt.: "średniowieczny kościół i klasztor OO Paulinów "Na Skałce" na krakowskim Kazimierzu - od przedlokacyjnej osady do ośrodka kultu św. Stanisława" (Jacek Poleski jest kierownikiem projektu, w realizacji projektu udział biorą MgrMgr Ewa Kubica-Kabacińska, Dariusz Niemiec, zaś jako konsultanci Dr Marcin Szyma i Mgr Mateusz Woźniak). Projekt jest realizowany poprzez struktury Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.

Badania wykopaliskowe prowadzone w latach 1991-2002

  • Grodzisko w Naszacowicach, pow. Nowy Sącz.
  • Grodzisko w Podegrodziu ("Zamczysko"), pow. Nowy Sącz.
  • Grodzisko w Zawadzie Lanckorońskiej, pow. Tarnów.
  • Grodzisko w Łapczycy, pow. Bochnia.
  • Grodzisko z VIII-X w. w Damicach pow. Kraków (2004-2006 r.)
  • Klasztor OO Paulinów na Skałce w Krakowie (XI w.-czasy nowożytne; 2007-2008 r.)

Badania grodzisk plemiennych i wczesnopaństwowych z terenu Małopolski

W ramach tego programu badawczego realizowane są wieloaspektowe studia nad wczesnośredniowiecznymi założeniami obronnymi z terenu Małopolski. W ich ramach zrealizowane zostały badania wykopaliskowe następujących grodzisk:

  • Naszacowice, pow. Nowy Sącz, grodzisko z VIII-XI w. (14 sezonów badawczych),
  • Podegrodzie "Zamczysko", pow. Nowy Sącz, grodzisko z XI-XII w. (1 sezon badawczy),
  • Zawada Lanckorońska, pow. Tarnów, grodzisko z IX-X w. (1 sezon badawczy),
  • Łapczyca, pow. Bochnia, grodzisko z IX-X w. (1 sezon badawczy).

Główne zadania badawcze tego programu to:

  • zagadnienie początków budownictwa grodowego w dorzeczu górnej Wisły i funkcji najstarszych grodów - problem przyczyn upadku grodów plemiennych,
  • porównanie funkcji plemiennych i wczesnopaństwowych założeń obronnych.

Rezultaty tych badań są sukcesywnie publikowane na łamach czasopism naukowych (autorem artykułów jest J. Poleski). Do druku przygotowano pełną monografię grodziska w Naszacowicach (autorstwa J. Poleskiego). Do publikacji są przygotowywane monografie dwóch wczesnośredniowiecznych grodzisk w Podegrodziu koło Nowego Sącza (autorami opracowania są J. Poleski i R. Madyda-Legutko), grodziska w Zawadzie Lanckorońskiej (autorem jest J. Poleski) oraz praca na temat wczesnośredniowiecznych grodzisk nad Dunajcem (rozprawa habilitacyjna J. Poleskiego).

Wybrane publikacje

J. Poleski jest autorem 74 publikacji naukowych (w tym 3 książek) oraz autorem lub współautorem 27 publikacji o charakterze popularnonaukowym.;

  • Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce, Prace Archeologiczne UJ, 52, Kraków 1992.
  • Dwa grodziska w Podegrodziu - problem kasztelanii sądeckiej, (w:) S. Moździoch (red.), Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XII wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 1993, s. 235-259.
  • Zawada Lanckorońska und Naszacowice - zwei frühmittelalterliche Burgwälle im Zuflußgebiet des Dunajec in Kleinpolen, (w:) Frühmittelalterliche Machtzentren in Mitteleuropa. Langjährige Ausgrabungen und ihre Auswertung, Internationale Tagungen in Mikulčice. III, Brno 1996, s. 85-98.
  • Stratygrafia i chronologia osadnictwa na grodzisku w Zawadzie Lanckorońskiej, Acta Archaeologica Carpathica, 33, 1996, s. 185-230.
  • Grody plemienne i wczesnopaństwowe na terenie Małopolski, (w:) M. Parczewski, S. Czopek (red.), Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu, Rzeszów 1996, s. 109-119.
  • Dwa grodziska wczesnośredniowieczne w Zawadzie Lanckorońskiej i Naszacowicach - datowanie metodą archeologiczną i dendrochronologiczną, Przegląd Archeologiczny, 44, 1996, s. 117-137 (współautor wraz z M. Krąpcem).
  • Kontakty interregionalne mieszkańców Małopolski w VI-X wieku, (w:) Śląsk i Czechy a kultura wielkomorawska, Wrocław 1997, s. 51-63.
  • Frühmittelalterliche Burgen in Kleinpolen, (w:) J. Henning, A.T. Ruttkay (red.), Frühmittelalterlicher Burgenbau in Mittel- und Osteuropa, Bonn 1998, s. 293-299.
  • Wczesnośredniowieczne grodzisko w Marcinkowicach, Acta Archaeologica Carpathica, 34, 1997-1998, s. 77-92 (współautor wraz z A. i B. Szybowiczami).
  • Besiedlungshinterland des frühmittelalterlichen Kraków, (w:) S. Moździoch (red.), Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej. Spotkania Bytomskie III, Wrocław 1999, s. 185-195.
  • Kontakty Wielkich Moraw z plemionami zamieszkującymi ziemie południowej Polski, (w:) A. Barciak (red.) Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie, Katowice, 1999, s. 17-34.
  • Das frühmittelalterliches Kleinpolen im Lichte neuer dendrochronologischer Datierungen, (w:) Probleme der mitteleuropäischen Dendrochronologie und naturwissenschaftliche Beiträge zur Talaue der March, Internationale Tagungen in Mikulice V, Brno 1999, s. 85-95 (współautor).
  • Chronologia i periodyzacja wczesnego średniowiecza w Polsce - osiągnięcia i porażki, (w:) M. Kobusiewicz, S. Kurnatowski (red.), Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu, Poznań 2000, s. 423-432.
  • Chronologia wczesnośredniowiecznego grodziska w Łapczycy koło Bochni, Acta Archaeologica Carpathica, 35, 1999-2000, s. 193-209.
  • Małopolska plemienna i wczesnopiastowska, (w:) Młynarska-Kaletynowa M. Małachowicz E. (red), Śląsk około roku 1000, Wrocław 2000, s. 199-226.
  • Frohmittelalterlicher Hortfund mit Eisengegenstanden von Kraków-Kurdwanów, Acta Archaeologica Carpathica, 36, s. 49-74 (współautor wraz z J. Rodak).
  • Kolejne znaleziska awarskie i wielkomorawskie z grodziska w Naszacowicach, (w:) M. Dulinicz (red.), Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, Lublin-Warszawa, 2003, s. 216-222.
  • Palisady jako elementy konstrukcyjne wałów wczesnośredniowiecznych grodów z terenu Małopolski, (w:) Woźniak Z., Gancarski J. (red.), Polonia Minor medii aevii. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Kraków-Krosno, 2003, s. 239-261.
  • Zawada Lanckorońska, Gem. Zakliczyn, Woiw. Tarnów. Eine Höhensiedlung der Bronzezeit und ein frühmittelalterlicher Burgwall (Forschungen von 1993), Recherches Archeologiques de 1993-1998, Kraków 2004, s. 138-149.
  • Naszacowice, Gem. Podegrodzie, Woiw. Nowy Sącz. Ein frühmittelalterlicher Burgwall - die Ergebnisse der Forschungen der südlichen Vorburg (Forschungen von 1992 und 1994), Recherches Archeologiques de 1993-1998, Kraków 2004, s. 150-156.
  • Frühmittelalterlicher Burgwall in Naszacowice - Forschungen in 1997. Jahr, Recherches Archeologiques de 1993-1998, Kraków 2004, s. 157-168.
  • Frühmittelalterlicher Burgwall in Łapczyca neben Bochnia, Forschungen in 1998. Jahr, Recherches Archeologiques de 1993-1998, Kraków 2004, s. 169-177.
  • Naszacowice. Ein frühmittelalterlicher Burgwall am Dunajec. I. Stratigraphie, Chronologie, Architektur, (w:) Moravia Magna, Seria Polona, II, Kraków 2004.
  • Mineralogical study of pottery samples from early medieval earth castle in Naszacowice, (w:) Poleski J., Naszacowice. Ein frühmittelalterlicher Burgwall am Dunajec. I. Stratigraphie, Chronologie, Architektur, Moravia Magna, Seria Polona, II, Kraków 2004, s. 235-241 (współautor z M.M. Ibrahimem).
  • Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków 2004. vGrody państwowe na terenie Małopolski od XI do połowy XIII wieku, (w:) Gadomski J., Małkiewicz A., Rodzińska-Chorąży T., Włodarek A. (red.), Lapides viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich, Kraków 2005, s. 229-50.
  • Studia nad geografią osadnictwa w górnym dorzeczu Wisły u schyłku starożytności i na początku średniowiecza, (w:) Archeologia o początkach Słowian, (red.) P. Kaczanowski, M. Parczewski, Kraków 2005, s. 307-352, (współautor wraz z R. Madydą-Legutko i M. Krąpcem).
  • Przyczynek do poznania wczesnośredniowiecznego osadnictwa w polskiej części Karpat Zachodnich - dolina Dunajca i Raby, (w:) J. Gancarski (red.), Wczesne średniowiecze w Karpatach polskich, Krosno 2006, s. 33-72.
  • Wczesnośredniowieczne grody plemienne i państwowe w polskiej części Karpat Zachodnich, (w:) J. Gancarski (red.), Wczesne średniowiecze w Karpatach polskich, Krosno 2006, s. 191-231.
  • Trzcinica pow. Jasło - najstarsze wczesnośredniowieczne grodzisko w Karpatach polskich, (w:) J. Gancarski (red.), Wczesne średniowiecze w Karpatach polskich, Krosno 2006, s. 235-250, współautor wraz z J. Gancarskim.
  • Die Forschungen an der westlichen und nördlichen Vorburg des frühmittelalterlichen Burgwalls von Naszacowice am Dunajec, Recherches Archeologiques de 1999-2003, Kraków 2006, s. 228-245.