Engraved Gems and Poropaganda in the Roman Republic and under Augustus

Gołyźniak, P. 2020. Engraved Gems and Poropaganda in the Roman Republic and under Augustus. Oksford: Archaeopress. ss. 618, ill. 1015 (kol.), ISBN 9781789695397 (wersja drukowana), E-ISBN 9781789695403 (wersja elektroniczna).

Monografia, powstała na bazie pracy doktorskiej Pawła Gołyźniaka z Instytutu Archeologii UJ obronionej pod koniec 2019 roku, prezentująca wyniki badań nad wykorzystaniem gemm w auto-prezentacji i propagandzie w Rzymskiej Republice i za panowania cesarza Augusta, właśnie ukazała się nakładem brytyjskiego wydawnictwa Archaeopress. Książka dostępna jest w wersji drukowanej jak i w wersji elektronicznej wydanej w wolnym dostępie do pobrania ze strony: http://archaeopress.com/ArchaeopressShop/Public/displayProductDetail.asp?id={F81E84A2-AEA8-4EBF-A141-8E57469A3E07}

Dr Paweł Gołyźniak prowadził badania nad tym zagadnieniem w ramach grantu Preludium (NCN) oraz stypendium Etiuda (NCN) realizowanego w the Beazley Archive na Uniwersytecie w Oksfordzie. Jego nowa książka opowiada o gemmach, grawerowanych kamieniach szlachetnych i półszlachetnych, niewielkich, ale bardzo urzekających i stymulujących zabytkach. Choć w starożytności intaglia i kamee miały wiele zastosowań (pieczęcie, elementy biżuterii i ozdób czy amulety), to wyryte na ich powierzchniach wizerunki bardzo często stanowiły wyraz ludzkich przekonań religijnych, filozoficznych, ideologii lub codziennych zajęć czy profesji. Rzucają one światło na działania związane z auto-prezentacją i propagandą uprawianą przez rzymskich liderów politycznych, w szczególności Oktawiana Augusta, ich organizacji oraz przede wszystkim dostarczają dowodów na zaangażowanie się zwykłych ludzi w politykę w starożytnym Rzymie.

Gemmy są znakomitym narzędziem do badań zachowań społecznych w starożytności, ponieważ pokazują zarówno ogólne trendy (np.: tzw. „kamee państwowe”) jak i indywidualne, osobiste działania związane z zaangażowaniem w życie społeczne i polityczne, głównie poprzez manifestowanie przynależności do danej opcji politycznej lub subtelne wyrażenie poparcia dla konkretnego przywódcy i powoływanie się na jego autorytet. Intaglia i kamee pozwalają poznawać i analizować rzymską propagandę i różne zachowania społeczne z zupełnie innej perspektywy niż monety, rzeźba czy literatura.

Można stwierdzić, że miniaturowe rozmiary starożytnych gemm są odwrotnie proporcjonalne do ich znaczenia kulturowego. Książka dr Pawła Gołyźniaka przedstawia ewolucyjny model wykorzystania gemm od prostych aktów auto-prezentacji w III i II w. przed Chr. po masową auto-promocję i skomplikowane działania propagandowe w Późnej Republice Rzymskiej i za panowania cesarza Oktawiana Augusta (do 14 r. po Chr.). Monografia prezentuje zatem kompleksowy obraz obejmujący wiele aspektów rzymskiej propagandy na przestrzeni niemal 300 lat a także przedstawia argumenty wskazujące niekiedy na nadmierne lub bezpodstawne stosowanie tego pojęcia w stosunku do sztuki gliptycznej. Jej celem jest włączenie gemm jako źródeł archeologicznych do dyskusji nad rzymską propagandą oraz nad zrachowaniami społecznymi w starożytnym Rzymie. Gemmy są omawiane w powiązaniu z literackimi źródłami starożytnymi oraz porównywane z innymi kategoriami rzymskiej sztuki i rzemiosła jak rzeźba, relief a przede wszystkim monety.