Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Instytut Archeologii UJ

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Historia krakowskiej archeologii

Tradycje nauczania archeologii w Uniwersytecie Jagiellońskim sięgają roku akademickiego 1863/1864, kiedy to Józef Łepkowski (późniejszy rektor UJ), po uzyskaniu habilitacji wygłosił - w semestrze zimowym - cykl wykładów dotyczących archeologii i jej roli wśród nauk historycznych. Ten fakt podbudowany założeniem w roku 1866 tymczasowej, a od 1874 stałej Katedry archeologii pod jego kierunkiem, uznawany jest za początek kariery archeologii jako dyscypliny uniwersyteckiej w Polsce.

Zapleczem dydaktycznym, a także badawczym dla Katedry Łepkowskiego stał się założony przez niego tzw. Gabinet Archeologiczny, w którym gromadzono zabytki z zakresu bardzo szeroko rozumianej wówczas archeologii. Nic więc dziwnego, że w późniejszym czasie Gabinet dał początek zbiorom nie tylko uniwersyteckich Zakładów archeologii przedhistorycznej jak i klasycznej, ale również i historii sztuki.

W 1897 roku powstaje w Uniwersytecie Jagiellońskim Katedra Archeologii Klasycznej, kierowana przez Piotra Bieńkowskiego, której powołanie - podobnie jak i działalność samego Bieńkowskiego, wykładającego archeologię klasyczną od uzyskania w 1893 roku habilitacji - miały fundamentalne znaczenie dla powstania i rozwoju w Polsce archeologii śródziemnomorskiej. Do ponownego rozkwitu uniwersyteckiej archeologii przedhistorycznej (po okresie kryzysu w końcu XIX wieku) przyczyniła się działalność Włodzimierza Demetrykiewicza, który właśnie z tego zakresu uzyskał w 1905 habilitację w UJ. W 1919 roku, po mianowaniu na stanowisko profesora nadzwyczajnego obejmuje on Katedrę Prehistorii, przy której zorganizował Zakład Archeologii Przedhistorycznej.

W okresie międzywojennym, po śmierci Bieńkowskiego w 1930 roku, ster Katedry Archeologii Klasycznej znalazł się w rękach Stanisława Gąsiorowskiego, zaś po Demetrykiewiczu, Katedrę Prehistorii w 1933 roku przejął jego uczeń Józef Żurowski. Z kolei, po przedwczesnej śmierci tego ostatniego w 1936 roku, od końca 1937 roku (realnie do 1939, a nominalnie do 1950 roku), funkcję jej kierownika objął Tadeusz Sulimirski.

W czasie wojny zbiory Zakładu Prehistorii UJ zostały pozbawione przez Niemców najcenniejszych zabytków (rewindykowano je w 1947 roku), zaś ciągłość nauczania archeologii została przerwana. Już w 1945 zajęcia z zakresu archeologii klasycznej podejmuje jednak Stanisław Gąsiorowski, później - w 1953 roku - w ramach represji politycznych usunięty z Uniwersytetu. Katedra Prehistorii przez kilka lat po wojnie nie była obsadzana w oczekiwaniu na przebywającego w Anglii Tadeusza Sulimirskiego. Dopiero w 1950 roku objął ją (po przemianowaniu na Katedrę Archeologii Polski), Rudolf Jamka.

Od 1954 roku kierownictwo Katedry Archeologii Śródziemnomorskiej UJ obejmuje Maria Ludwika Bernhard. Z połączenia obydwóch Katedr w 1971 roku powstaje obecny Instytut Archeologii UJ, którego pierwszym dyrektorem został mianowany Rudolf Jamka. Po jego śmierci w 1972 roku funkcję dyrektora IA pełnili kolejno Janusz K. Kozłowski (1972-1976), Kazimierz Godłowski (1976-1990), Janusz A. Ostrowski (1990-1996), Jan Chochorowski (1996-2008) i Krzysztof Ciałowicz (2008-2016), Paweł Valde-Nowak (2016 - do chwili obecnej).